MINIMALIZACJA STRAT W PRODUKCJI KISZONKI
Straty suchej masy SM pomiędzy pokosami a zimowym skarmianiem to główny problem, z którym muszą zmierzyć się rolnicy korzystający z pasz zakiszanych w belach. Pewien procent strat jest nieunikniony, jednakże poprzez stosowanie kilku prostych kroków można znacznie zminimalizować psucie się paszy. Niniejsza broszura zawiera niezwykle skuteczne wskazówki, dzięki którym łatwo ograniczyć straty w suchej masie paszy.
Jest wiele przyczyn utraty suchej masy w kiszonce. Podczas badań przeprowadzonych w Niemczech (Zimmer) przebadano 504 gospodarstwa, w których straty dochodziły do 25 – 70% wartości suchej masy. Podobne badania przeprowadzone w Wielkiej Brytanii (ADAS) wykazały straty rzędu 25 – 40%. Inne badania wykazały straty w:
- paszy zakiszanej w belach: 0,2 – 8%
- kiszonce z kukurydzy: 15 – 30%
- kiszonce z czerwonej koniczyny: 4 – 14%
STRATY ZAWARTOŚCI SUCHEJ MASY TO STRATA PIENIĘDZY
Istnieje wiele przyczyn strat zawartości suchej masy w paszy zakiszanej w belach. To zjawisko ma również bezpośrednie przełożenie na straty finansowe rolników. Jeśli przyjmiemy stratę 20% zawartości suchej masy w kiszonce, która zostanie wyprodukowana z 1000 ton zielonki o zawartości SM 25%, wówczas straty w zakiszonej paszy sięgną 50 ton. Jeśli przyjmiemy, że wartość tej straty to 343 zł/tonę, to całkowita strata finansowa przy tym pokosie wyniesie 17 150 zł.
Zminimalizowanie strat w suchej masie jest więc bezpośrednio powiązane z minimalizacją strat finansowych.
Straty w zawartości suchej masy SM mogą zdarzyć się na każdym etapie zakiszania oraz skarmiania. Wykres kołowy (wykres 1) wskazuje na typowe przyczyny strat na każdym etapie przygotowania kiszonki. Niektóre e strat SA nie do uniknięcia, ale mogą być zminimalizowane. Inne mogą być zupełnie wyeliminowane poprzez zastosowanie dobrych praktyk w zakiszaniu (tabela 1).
WYKRES 1 – TYPOWE PRZYCZYNY UTRATY SUCHEJ MASY SM
TABELA 1 – PROCES ORAZ PZRYCZYNA STRAT W SUCHEJ MASIE
|
Proces |
Klasyfikacja |
Przyczyna |
|
Oddychanie roślin |
nieuniknione |
Enzymy roślinne |
|
Fermentacja |
nieuniknione |
Pożyteczne mikroorganizmy |
|
Powodzie lub nadmierne przesuszenie plonu |
nieuniknione |
Niska zawartość SM, złe metody zakiszania |
|
Wtórna fermentacja |
do uniknięcia |
Niepożądane mikroorganizmy, zanieczyszczenie glebą, jakość upraw |
|
Przenikanie powietrza do silosu |
do uniknięcia |
Prasowanie, stopień rozdrobnienia, prędkość zawijania, umieszczanie w silosie |
|
Tlenowe psucie się paszy podczas skarmiania |
do uniknięcia |
Jak powyżej, ważna szczelność folii lub silosów, prędkość skarmiania |
PRAKTYCZNE POARDY JAK OGRANICZYĆ STRATY
STRATY NA POLU
- ważne jest by kosić jak pogoda jest bezdeszczowa. To zapewnia niską zawartość wody w plonie. Woda musi być usunięta przed zakiszeniem.
- unikać zanieczyszczenia paszy ziemią (ciąć na wysokości 5 – 10 cm), przetrząsania oraz grabienia
- unikać uszkodzeń mechanicznych. Rośliny motylkowe nie powinny mieć uszkodzonych liści
- rzędy suszącej się kiszonki powinny być szerokie i płaskie, co wzmaga suszenie
- podsuszaj do korzystnej suchej masy w możliwie jak najkrótszym czasie. Dla traw 24 h, a dla motylkowych 48 h.
STRATY W SILOSACH
- jeśli to możliwe to należy zakiszać plony o zawartości suchej masy SM większej niż 27%, co pozwoli na usuniecie zbędnych płynów
- rozdrabniaj zielonkę w zależności od wytycznych dla danego gatunku. Przy produkcji bel używaj rozdrabniającej belownicy. Rozdrabnianie kiszonki wpływa na zwiększenie gęstości paszy w beli i zmniejszenie zawartości tlenu
- używaj dodatków do zakiszania. Wzmagają one zawartość bakterii przyczyniających się do fermentacji, obniżają pH wewnątrz beli, silosu
- wypełnij silos równo, dobrze sprasowana kiszonką
- uszczelnij silos jak najszybciej po wypełnieniu. Bele powinny być uszczelnione w ciągu dwóch godzin od zawinięcia. Ważne jest aby folia była dobrej jakości
- bele powinny być zawijane w miejscu późniejszego składowania, co pozwala uniknąć strat spowodowanych mechanicznym uszkodzeniem folii.
STRATY PRZY SKARMIANIU
- dobierz pojemność silosu do ilości krów w gospodarstwie. Silos nie może zostać otwarty dłużej niż 5 dni
- korzystaj z ostrych wybieraków, co zmniejszy dostęp tlenu do silosu
- warto jest przemyśleć zastąpienie kiszonki w silosach paszą zakiszana w belach. Szczególnie w okresach gdy karmienie kiszonką jest mniej intensywne.
Straty spowodowane dostępem tlenu do kiszonki w silosach sięgają 25% podczas gdy straty tego samego rodzaju w paszy zakiszanej w belach praktycznie nie występu.