KOSZENIE DO WYTWARZANIA KISZONKI W BELACH
Dobór momentu koszenia jest jedną najważniejszych decyzji, którą należy podjąć. Czas koszenia kiszonki oraz uzyskanie optymalnego plonu suchej masy przy zachowaniu wysokiej jakości odżywczej to podstawowe czynniki udanej produkcji kiszonki w belach, które w bezpośredni sposób wpływają na przyrost masy i mleczność.
Poniżej podajemy informacje, które pomogą w optymalnym doborze czasu i metody koszenia oraz podsuszania, dzięki czemu zielonka zostanie najlepiej wykorzystana i przekształci się w wysokiej jakości wydajną kiszonkę w belach.
KIEDY NALEŻY ROZPOCZĄĆ KOSZENIE?
- w przypadku dużej ilości kiszonki w belach czas koszenia zależy od wzrostu roślin. Najlepiej, jeśli koszenie prowadzi się w czasie, gdy nie więcej niż 50% roślin rozpoczęło kłoszenie, ponieważ wtedy wartość wskaźnika D (strawność) jest wysoka – podobnie jak zawartość białka i cukrów
- koszenie w tym czasie zmniejszy całkowity potencjalny plon w porównaniu ze zbiorem późniejszym, jednak idealna jest równowaga miedzy wartością odżywczą i plonem
- również koszenie w tym czasie zapewnia ponadto szybki odrost trawy, co pozwala zwiększyć plon roczny
- jeśli trawa rosła zbyt długo i rozpoczyna się drewnienie łodyg, zwiększa się zawartość błonnika, wskutek czego zmniejsza się strawność, wartość energetyczna i zawartość białka; ponadto trudno sprasować zielonkę w paszę i jest bardziej podatna na rozwój pleśni
- tak więc zbyt późne koszenie prowadzi do zmniejszenia wartości energetycznej paszy i ma bezpośredni wpływ na parametry krów mlecznych i bydła opasowego (Tabela 1)
TABELA 1 – OPÓŹNIENIE KOSZENIA I JEGO WPŁYW NA PRODUKCJĘ MLECZNĄ
|
Opóźnienie optymalnego czasu koszenia |
Utrata gęstości energetycznej MJ NEL/kg suchej masy |
Obniżenie potencjalnej mleczności w kg/ha/rok |
|
4 dni |
-0,3 |
-850 |
|
7 dni |
-0,5 |
-1420 |
|
10 dni |
-0,8 |
-2271 |
M J – megadżule NEL – energia netto laktacji
WSKAZÓWKI ODNOŚNIE KOSZENIA
- dostosować wysokość koszenia do warunków glebowych i obecności potencjalnych zanieczyszczeń
- kosić w warunkach suchych: mokra trawa skoszona rano, której pokos tworzy skupiska, nie podsusza się skutecznie. Kosić należy zawsze trawę suchą – bez kropli rosy bądź deszczu na źdźbłach
- Kosic na odpowiedniej wysokości: wysokość runi po koszeniu powinna wynosić 5 – 10 cm, w zależności od warunków glebowych w celu zmniejszenia ryzyka zanieczyszczenia. Najlepsze są kosiarki dokładnie podążające za profilem gruntu. Jeśli maszyna kosi byt nisko, należy ją wyregulować, aby uzyskać optymalną wysokość koszenia. Zwiększy to szybkość koszenia i późniejszy odrost trawy do wypasania lub kolejnego zbioru trawy na kiszonkę.
PODSUSZANIE
Udana produkcja kiszonki wymaga szybkiego podsuszania, dzięki czemu uzyskuje się optymalną zawartość suchej masy (30-55%). Poprawia to przebieg zakiszania i ogranicza rozkład białek oraz zwiększa zawartość płynu pofermentacyjnego.
- czas podsuszania należy ograniczyć do minimum, aby uniknąć utraty plonu wskutek rozkładu cukrów i białek w zielonce
- w przypadku trawy na zielonkę zaleca się podsuszanie nie dłużej niż 24h
- Zastosowana metoda suszenia ma wpływ na czas podsuszania niezbędny do uzyskania odpowiedniej zawartości suchej masy (SM). Metoda szerokiego rozrzucania zielonki na polu często wymaga krótszego czasu podsuszania (Tabela 2)
TABELA 2 – CZAS PODSUSZANIA NIEZBĘDNY DO UZYSKANIA ODPOWIEDNIEJ ZAWARTOŚĆ SUCHEJ MASY
|
Data koszenia/ temperatura średnia |
Metoda podsuszania |
SM przy zakiszaniu |
Czas podsuszania (w godzinach) |
|
3 – 5 maja 28 st. C / 83 st. F |
Szeroko Wąsko |
44,6 43,5 |
29 55 |
|
12 – 14 czerwca 28 st. C / 83 st. F |
Szeroko Wąsko |
45,0 44,7 |
28 40 |
|
17 – 18 lipca 35 st. C / 96 st. F |
Szeroko Wąsko |
48,5 46,9 |
6 25 |
WSKAZÓWKI ODNOŚNIE PODSUSZANIA
- natychmiast po koszeniu rozrzucić zielonkę. Podsuszanie jest szybsze, jeśli pory roślin są otwarte (100 litrów wody na tonę na godzinę); przy zamkniętych porach spada do 20l/t/h. Pory pozostają otwarte jedynie przez dwie godziny po skoszeniu, dlatego rozrzucenie zielonki ułatwia odparowywanie wody z niezamkniętych jeszcze porów
- dodatki przyśpieszają podsuszanie, ponieważ otwierają powierzchnię liści i zwiększają parowanie
- zielonki bez dodatków należy jak najszybciej szeroko rozrzucić po koszeniu za pomocą przetrząsacza, aby ułatwić podsuszanie
- w przypadku dużych plonów szczególnie istotne jest zastosowanie przetrząsacza, aby umożliwić równomierne podsuszanie zielonki i uniknąć obecności mokrych i niepodsuszonych roślin przy ziemi
- należy kontrolować pogodę – w gorące i wietrzne dni schnięcie i uzyskiwanie odpowiedniej zawartości suchej masy odbywa się szybko i można przeoczyć optymalny moment
- zielonkę o zawartości suchej masy powyżej 45% trudno prasować, zaś przy zawartości suchej masy 65% obniża się wydajność fermentacji mlekowej
- bezpośrednio przed prasą zwijającą należy stosowa zgrabiarkę. Szerokość pokosu powinna być prawie tak szeroka jak szerokość zbierania prasy – trochę więcej zielonki powinno znajdować się w części zewnętrznej niż w środku pokosu.